Prace doktorskie pisane przez kandydata z wolnej stopy
Kandydat, który chce rozpocząć studia doktoranckie eksternistyczne (z „wolnej stopy”) składa wniosek o rozpoczęcie przewodu. Wcześniej należy zdać egzamin doktorski z dyscypliny podstawowej, drugiego przedmiotu i języka obcego. Doktorat wymaga prowadzenia badań, na które potrzebne są środki finansowe. Uczelnia nie uczestniczy w finansowaniu badań doktorantom z wolnej stopy i słuchaczom studiów doktoranckich.
Rodzi to konieczność samodzielnego pozyskania funduszy na badania. Najlepszym rozwiązaniem jest szukanie sponsora, co jest dosyć trudne, gdyż prace doktorskie z wielu dziedzin nauki nie są poszukiwanym towarem. Sponsorzy interesują się badaniami z zakresu ekonomii, zarządzania zespołem ludzkim, produkcją, nowoczesnymi technologiami, chemią, medycyną. Humanistom jest znacznie trudniej.
Wybierając doktorat z: „wolnej stopy” nie obowiązuje program studiów doktoranckich i asystentura. Praca doktorska wymaga przeprowadzenia badań. Ten sposób uzyskania tytułu naukowego doktora wymaga jasno wyłożonych celów pracy doktorskiej i badawczej pasji. To propozycja dla ludzi, którzy naprawdę interesują się daną tematyką i chcą rozwijać swoje zainteresowania.
Doktorat na nowych zasadach – czym różni się tryb eksternistyczny od szkoły doktorskiej?
W świetle Ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z 2018 roku, znanej również jako „Konstytucja dla Nauki”, czyli nowej ustawy o studiach doktoranckich, tradycyjne studia doktoranckie zostały zastąpione przez szkoły doktorskie. To właśnie one stanowią dziś główną ścieżkę zdobywania stopnia naukowego – prowadzą doktorantów w sposób bezpłatny i zapewniają obowiązkowe stypendium doktoranckie przez cały okres kształcenia.
Doktorat na nowych zasadach można jednak realizować także w trybie alternatywnym – jako tzw. doktorat eksternistyczny, znany też jako doktorat „z wolnej stopy”. W tym przypadku kandydat nie korzysta z oferty szkoły doktorskiej, co oznacza, że nie przysługuje mu stypendium doktoranckie, ponieważ nie ma statusu doktoranta w rozumieniu przepisów ustawy.
Egzaminy i formalności – przewód doktorski a studia doktoranckie
Oddzielenie pojęć przewód doktorski i studia doktoranckie jest kluczowe. Studia doktoranckie zwykle wiążą się z programem, szkoleniami, seminariami, a często także obowiązkową asystenturą. Tymczasem kandydat eksternistyczny otwiera przewód doktorski bez formalnego uczestnictwa w całym programie studiów doktoranckich, ale musi spełnić wymagania: zdać egzamin z przedmiotu kierunkowego, drugiego przedmiotu oraz języka obcego, przedstawić rozprawę, przeprowadzić badania i bronić się publicznie.
Finansowanie badań w pracach doktorskich: szukanie sponsora
Doktorat z wolnej stopy to propozycja dla osób wytrwałych, chcących poświęcić się pracy naukowej. Prace doktorskie pisane z wolnej stopy często dotyczą tematyki związanej z pracą zawodową, gdyż pracodawcy w jakimś stopniu finansują badania. Dzięki temu mają szansę wyprzedzić konkurencję w dziedzinie innowacji i ulepszania swoich produktów.
Praca doktorska pisana z wolnej stopy odpowiada takim samym rygorom jak praca doktorancka pisana w trakcie studiów lub asystentury. Obrona ma charakter publiczny, praca jest jawna przed obroną doktoratu. Pozytywna ocena z trzech wymaganych egzaminów, rozprawy doktorskiej i obrony otwiera drogę do uzyskania tytułu naukowego doktora.
Doktorat eksternistyczny – koszt
Studia doktoranckie eksternistyczne wiążą się z koniecznością samodzielnego pokrycia kosztów całego postępowania. Ile kosztuje otwarcie przewodu doktorskiego w tym trybie? Zależy to od wewnętrznych regulaminów danej uczelni, jednak można wskazać pewien średni przedział cenowy występujący w Polsce. Koszt doktoratu eksternistycznego obejmuje m.in.:
- opłatę za wszczęcie postępowania o nadanie stopnia doktora,
- wynagrodzenia dla promotora lub promotorów,
- wynagrodzenia dla recenzentów,
- opłaty za egzaminy doktorskie (z przedmiotu kierunkowego, drugiego przedmiotu oraz języka obcego).
Średnio, łączne koszty realizacji doktoratu eksternistycznego wynoszą od 20 000 do 30 000 zł, w zależności od liczby promotorów, zaangażowanych ekspertów oraz zakresu wsparcia administracyjnego.
Należy również pamiętać, że kandydat ponosi dodatkowe koszty związane z prowadzeniem badań, publikacjami naukowymi, ewentualnymi tłumaczeniami tekstów i przygotowaniem rozprawy – o ile nie znajdzie sponsora. W przeciwieństwie do studiów w szkole doktorskiej, tryb eksternistyczny nie zapewnia żadnego stypendium ani wsparcia finansowego ze strony uczelni.
Czy można zrobić doktorat w rok?
Doktorat w rok to rzadkość, ale teoretycznie możliwe — jeśli kandydat ma już przygotowane dane, publikacje w dorobku, gotową koncepcję badawczą, silne wsparcie naukowe i finansowe. W praktyce większość doktoratów trwa 3–4 lata, szczególnie jeśli obejmuje zebranie empirycznych materiałów, analizę, publikacje, rewizje.
